یک NFT (توکن غیر مثلی)، یک توکن ویژه رمزنگاری شده است که برای اتصال به یک دارایی دیجیتال خاصی که امکان کپی آن وجود ندارد، از تکنولوژی بلاکچین استفاده می کند.
توکن های غیر مثلی با ارزهای دیجیتال مرسوم دنیا مثل اتریوم (ETH)، بیت کوین (BTC) و مونرو (XMR) که قابل تعویض (مثل پذیر) هستند، متفاوت است. به عنوان مثال شما می توانید بیت کوین با هر بیت کوین دیگری تعویض کنید.
با اینکه موارد استفاده NFT ها در صنایع مختلفی وجود دارد، ولی اغلب آن ها در صنعت گیمینگ و کلکسیون های دیجیتالی به کار می آیند و معمولا به عنوان توکن اتریومی بخصوصی که با استاندارد ERC-721 ایجاد شده، شناخته می شوند. البته در سال 2021، بلاکچین های دیگری مثل زنجیره هوشمند بایننس با استاندارد BEP-721 هم به پشتیبانی از این توکن ها پرداخته است.
قابل تعویض بودن به چه معناست؟
قابلیت تعویض یا مثل پذیری یعنی توانایی یک دارایی در تعویض با دارایی مشابه دیگر بدون کم شدن ارزش آن. مثل پذیری همچنین خصوصیات یک دارایی مثل تقسیم پذیری و ارزش آن را نیز مشخص می کند.
به عنوان مثال، یک اسکناس 10 دلاری از نظر ارزش با یک اسکناس 10 دلاری دیگر برابر است. از این رو وقتی شما یک اسکناس 10 دلاری از شخصی قرض می گیرید، لازم نیست که دقیقاً همان اسکناس را به او برگردانید، زیرا اسکناس 10 دیگر نیز همان ارزش را داراست.
در حوزه ارزهای دیجیتال، یک BTC نیز با 1 BTC دیگر یکسان است. ولی وقتی صحبت از توکن های غیر مثلی می شود، همه چیز فرق می کند. یک توکن کریپتویی NFT، ارزش کاملاً متفاوتی با هر گونه توکن مشابه را داراست. خصوصیات منحصر به فرد آن توکن، خاص بودن آن را نشان می دهد بنابراین آن ها غیر قابل تعویض هستند. دقیقاً مثل سنگ های کمیاب و قیمتی، یک اثر هنری یا یک شی کلکسیونی لوکس در دنیای واقعی.
توکن قابل تعویض (توکن مثلی) چیست؟
توکن قابل تعویض توکنی است که قابل خرید و فروش باشد و با رد و بدل شدن بین کاربران ارزش ذاتی آن کاسته نشود. در مثال بالا، بیت کوین یک توکن قابل تعویض است زیرا هر یک از واحد های بیت کوین صرفنظر از گذشته یا صاحب قبلی آن، ارزشی یکسان با سایر واحدهای BTC دارد.
خصوصیات توکن غیر مثلی
- نایاب: ارزش یک NFT به خاطر نایاب بودن آن است. با اینکه خالقان NFT هر چند عدد که بخواهند می توانند توکن غیر مثلی ایجاد کنند، ولی معمولا تعداد اینگونه توکن ها را محدود می کنند تا کمیابی آن ها را افزایش دهند.
- تقسیم ناپذیر: با اینکه این خاصیت جزو خصوصیات اصلی توکن غیر مثلی نیست ولی یک NFT معمولا قابل تقسیم به واحدهای کوچکتر نیستند. این یعنی یا شما کل یک مثلا اثر هنری را خریداری می کنید، یا هیچ چیزی به دست نمی آورید.
- منحصر به فرد: این احتمالا مهمترین و اصلی ترین خصوصیت یک توکن غیر مثلی است. NFT ها یک تب اطلاعاتی دائمی دارند که منحصر به فرد بودن آن ها را ثبت می کند. می توانید این اطلاعات را به عنوان جواز اعتبار آن ها در نظر بگیرید.
مزایای NFT ها
توکن های غیر مثلی، حوزه جدیدی را به دنیای ارزهای دیجیتال اضافه کرده اند که می تواند بعد جدیدی را برای حوزه کریپتو ایجادت کند. سه مزیت برتر و مهم توکن های غیر مثلی که باعث جذاب بودن آن ها شده عبارتند از:
- قابل انتقال هستند: برخلاف توکن های مثلی که در یک صرافی خریداری می کنید، NFT ها در یک بازار خاص خرید و فروش می شوند. البته ارزش آن ها به خاص و کمیابی آن ها بستگی دارد.
- معتبر هستند: تکنولوژی بلاکچین پشتوانه و ستون اصلی توکن های غیر مثلی است. از این رو در هنگام خرید یک NFT، مطمئن خواهید بود که آن توکن اصل و معتبر است، زیرا با وجود دفترکل های غیر متمرکز و غیر قابل تغییر، خلق یک NFT تقلبی تقریبا غیر ممکن است.
- حقوق معنوی صاحبان خود را حفظ می کنند: دوباره این مزیت به کاربرد NFT در پلتفرم های غیر متمرکز اشاره داد، زیرا هیچ کاربر یا صاحب توکنی بعد از ثبت شدن یک اطلاعات نمی تواند آن را تغییر دهد.
موارد مصرف توکن های غیر مثلی
صنعت بازی
NFT ها در صنعت بازی محبوبیت بسیار بالایی دارند زیرا این توکن ها برخی از مشکلات ذاتی و معمول این صنعت را حل کرده اند. به عنوان مثال، بازی های برتر دنیا مثل Fortnite، فروش اقلام کمیابی مثل تجهیزات داخل بازی همچون سلاح و پوسته های مختلف را ممنوع کرده است.
در حالی که با وجود NFT ها، این ویژگی ها و تجهیزات به سادگی قابل انتقال و استفاده در بازی های مختلف هستند. از این رو توکن های غیر مثلی می توانند به چرخش اقتصاد درون بازی کمک کنند.
دارایی دیجیتال
به ارز دیجیتال Decentraland توجه کنید. در این ارز دیجیتال مشارکت کنندگان می توانند زمین مجازی بخرند. مثال دیگری که نزدیک به کاربرد NFT هاست، ENS (نام خدمات اتریومی) است که برای تسهیل خرید و فروش دامنه های .ETH خود از NFT استفاده می کنند.
هویت
NFT ها برای مبارزه با جعل هویت هم کارایی بسیار مهمی دارند. از جمله چیزهایی که می توان برای اثبات هویتشان آن ها را دیجیتالی کرد مدارک دانشگاهی، سوابق پزشکی و حتی ظاهر جسمی ما هستند. به همین رو هنرمندان هم می توانند آثار هنری خود را به NFT تبدیل کنند تا حق نشر آن ها حفظ شود.
NFT ها برای احراز هویت از جمله تبدیل بلیط فیزیکی بازی به توکن غیر مثلی برای جلوگیری از انتشار نسخه کپی و تقلبی نیز به کار می روند.
اقلام کلکسیونی
NFT ها دنیای جدیدی را به روی دنیای اشیا و اقلام کلکسیونی باز کرده اند. از این رو کلکسیونرهای سنتی و قدیمی می توانند به دنیای دارایی های دیجیتالی هم وارد شوند.
توکن ERC-721 چیست؟
یک توکن ERC-721، شرایطی است که برای تعریف و تعیین یک توکن غیر مثلی به کار می رود. با کالبدشکافی شرایط و ضوابط ERC-721 به استانداردهای راهنمایی می رسیم که باید در هنگام خلق NFT ها در شبکه بلاکچین اتریوم رعایت شوند. با رعایت این شرایط و ضوابط، توکن به دست آمده، توکنی خواهد بود که بر اساس استانداردهای ERC-721 اتریوم خلق شده است.
به جز اتریوم، NFT ها می توانند در شبکه های بلاکچینی دیگری مثل EOS و NEO نیز قرار بگیرند. البته این پلتفرم ها باید قابلیت نگارش قراردادهای هوشمند و بخش ابزار NFT داشته باشند. قرارداد هوشمند در این مورد، توضیحات جزئی مثل متادیتا هستند.
دو چیزی که NFT را مورد توجه دیگران قرار داده است.
NFT Art
هنرمندان آثار هنری دیجیتالی توکن های غیر مثلی را برای خلق هنر NFT پذیرفته اند. البته چیزی که باعث شده این بخش از حوزه NFT تا این حد مورد توجه هنرمندان قرار بگیرد، درآمد بالایی است که این حوزه می تواند برای هنرمندان در بر داشته باشد.
داده هایی که از طرف وبسایت CryptoArt، پلتفرم تحلیلی با تمرکز بر هنر در ارزهای دیجیتال، منتشر شده نشان می دهد که حجم معاملات کلی آثار هنری مبتنی بر NFT در ماه آخر سال 2020 به 8.2 میلیون دلار رسیده است. این عدد افزایش فوق العاده ای را نشان می دهد، چرا که حجم معاملات در ماه قبل از آن تنها 2.6 میلیون دلار بود.
البته در حال حاضر کل ارزش بازار حوزه NFT، به بیش از 130 میلیارد دلار می رسد. این افزایش ارزش بازار باعث شده تا سرمایه گذاران و کلکسیونرها، حوزه هنر NFT را نه به صورت یک سرگرمی، بلکه به یک فعالیت اقتصادی مهم بنگرند.
موسس وبسایت CryptoArt، ریچارد چن (Richard Chen) افزایش حجم معاملات این حوزه را با افزایش درک عموم مردم نسبت به توکن های غیر مثلی و فوایدی که این توکن ها در اعتبار سنجی آثار هنری دارند، مرتبط دانسته است.
قابل ذکر است که در نیمه دوم سال 2020، هنرمندان حوزه هنر دیجیتال، محصولات خود را با قیمت های بسیار بالایی فروختند. به عنوان مثال، در سپتامبر 2020، یک اثر هنری NFT دیجیتالی که همراه با قیمت بیت کوین افزایش یافت، در آن زمان به قیمت 262 اتریوم (101,100 دلار در آن زمان) فروخته شد.
در اکتبر همان سال، یک طراح اثر هنری NFT توانست اثر هنری خود را به قیمت 131,250 دلار بفروشد که بالاترین قیمت ثبت شده برای یک اثر هنری NFT تا آن زمان بود. نکته خارق العاده این است که روزهای بهتر دو ماه بعد از این اتفاق از راه رسیدند. جایی که کلکسیونی از توکن NFT با قیمت 777,777.78 دلار به فروش رسید.
CryptoKitties چیست؟
CryptoKitties یک بازی محبوب در پروتکل غیر متمرکز مبتنی بر اتریوم است که به کاربران اجازه جمع آوری، خرید، فروش و زاد و ولد گربه های مجازی را می دهد. از زمان عرضه عمومی این پروتکل در سال 2017 در روزهای شکوفایی ارزهای دیجیتال، این بازی به طور ذاتی نسخه بلاکچینی بازی کلاسیک دهه 1990 Tamagotchi است که حالا با ظهور NFT ها دوباره شروع به کار کرده است.
قابل ذکر است که CryptoKitties اولین پلتفرم محبوب در بلاکچین دومین ارز دیجیتال محبوب دنیا بود که روی سرگرمی کاربران تمرکز کرده بود. علاوه بر این، این بازی قابلیت پشتیبانی از اپلیکیشن های غیر متمرکز (DApps) را با هدف بازسازی بازی داشت. CryptoKitties با راه اندازی خود هیجان و سروصدای زیادی در پلتفرم اتریوم به وجود آورد که البته با افزایش محبوبیت DApp ها در شبکه این هیجان هم خاموش شد، چرا که باعث کاهش سرعت انجام تراکنش ها و افزایش کارمزدها شد.
صاحبان گربه ها و توسعه دهندگان این پلتفرم با استفاده از قراردادهای هوشمند می توانند گربه های مجازی خود را به فروش برسانند. این وبسایت نه تنها توجه دیگران، بلکه حجم پول بسیار زیادی را هم به بازار NFT وارد کرد که از جمله آن ها می توان به OpenSea هم اشاره کرد.
اگر شما هم به گربه ها علاقه دارید و می خواهید نحوه ثبت نام و بازی در CryptoKitties را یاد بگیرید، اول به یک مرورگر کروم یا فایرفاکس نیاز دارید و بعد یک کیف پول Metamask و مقداری اتریوم در آن نیاز خواهید داشت. سپس کافی است به وبسایت CryptoKitties بروید، گربه خود را انتخاب کنید، پول آن را بپردازید و صاحب آن شوید.
شرکت Dapper Labs، خالق CryptoKitties، بعد از موفقیت فوق العاده این پلتفرم، به سراغ NBA TopShot هم رفتند. این پلتفرم در واقع بازاری دیجیتالی برای هواداران بسکتبال آمریکایی است.
CryptoPunks چیست؟
یک NFT “آدم فضایی” CryptoPunks در ژانویه 2021 خبر زیادی را به خود اختصاص داد، زیرا در آن زمان به قیمت باورنکردنی 760,000 دلار (605 اتریوم) به فروش رسید. CryptoPunks به عنوان اولین سری NFT اصل شناخته می شوند و پروژه متحول کننده آن هم قبل از استاندارد ERC-721 و CryptoKitties ایجاد شده است. این باعث شده که NFT های آن به شدت کمیاب باشد و میانگین قیمت آن ها در 2020 بیش از 6000 دلار شود.
“Punk” که در باره آن صحبت شد، شماره 2890، یکی از 9 اثر کلکسیونی “آدم فضایی” ساخته شده توسط Larva Labs است آخرین بار در جولای 2017 و به قیمت 8 اتر (1500 دلار در آن زمان) فروخته شد. سخنگوی کنسرسیوم سرمایه گذاری که شامل چند عضو برجسته حوزه DeFi است، این قیمت را توجه کرد و گفت که کلکسیونرهای جوان جدیدی به سمت آثار هنری دیجیتالی جذب می شوند و به مرور زمان به بلوغ خواهد رسید و به آثار هنری دیجیتال برجسته تبدیل خواهند شد.
همکاری CoinMarketCap و The Sandbox
در ژانویه 2021، وبسایت CoinMarketCap با همکاری Sandbox مجموعه NFT های CoinMarketCap Hero را عرضه کردند. به طور کلی شش CMC Hero در دسترس است: Browler، Sage، Liquifier، Hothead، Protector و CoinMarketCaptain. به خاطر افزایش کمیابی هم CoinMarketCaptain فقط برای کسی در دسترس خواهد بود که 5 قهرمان دیگر را داشته باشد.
چه چیزهایی می توانند به NFT تبدیل شوند؟
Yield Farming در DeFi
NFT ها این اواخر شروع به همکاری و ادغام با حوزه اقتصاد غیر متمرکز یا دیفای و مخصوصا در استراتژی های Yield Farming آن کرده اند.
البته تا سال 2020 این همکاری به ثمره نرسیده بود. به عنوان مثال Yearn Finance، پروتکل دیفای معروف، یک محصول بیمه توسعه با نام Y.Insure ارائه کرد که برای هر نوع دارایی مجازی کاربرد دارد.
Y.Insure از مکانیزم NFT یا همان استاندارد ERC-721 استفاده می کند تا تنظیمات منحصر به فرد یک بیمه نامه را ارائه دهد. اساسا توکن های عادی ERC-20 در هنگام تعیین خصوصیات منحصر به فرد و خاص یک بیمه نامه به کار نمی آیند. دیگر پروژه های دیفای که از تکنولوژی NFT نیز استفاده کرده اند MEME، Bancor و Enjin هستند.
مهارت های فردی
توکن های غیر مثلی می توانند نماینده مهارت یک فرد یا زمان برای اهداف کسب درآمد باشد. به عنوان مثال یک فرد می تواند برای روزنامه ها، پادکست ها و ویدیوهای خود یک NFT ایجاد کند.
مشکلات NFT
توکن های غیر مثلی در کنار ایجاد تغییرات عظیم در صنایع مختلف، بدون مشکل و نقص هم نیستند. متاسفانه مشکل آن ها دقیقا از چیزی ناشی می شود که روی آن بنا شده اند، یعنی بلاکچین ها.
شبکه های غیر متمرکز به طور 100 درصدی دوستدار کاربر نیستند و این مشکلی است که توسعه دهندگان برای حل آن تلاش زیادی می کنند. به عنوان مثال، تایید اعتبار، فروش، خرید و ذخیره NFT ها حداقل به دانشی ابتدایی پیرامون تکنولوژی بلاکچین نیاز دارد.
مشکل زمانی به وجود می آید که خیل عظیمی از افراد جامعه هدف فقط به محصولات NFT علاقه دارند، نه به تکنولوژی زیرساخت آن و این وجه تمایز یا حتی نقصی است که NFT نسبت به سایر حوزه های ارز دیجیتال دارد.
Beeple، یک خالق NFT که برخی از آثار خود را به قیمت جذاب 66,666 دلار فروخت (در کنار رقم رکورد شکن 777,777,777 دلاری) معتقد است که پذیرش همگانی NFT ها تنها زمانی رخ می دهد که “زیرساخت های لازم در جای خود قرار بگیرند” تا تجربه کاربری روان و لذت بخشی به کاربر ارائه شود.
به عبارت دیگر، ما نیاز داریم که بلاکچین به اندازه “گوشی هوشمند” یا حتی “اینترنت” معروف شود. اغلب افراد نمی دانند که این دو پدیده از نظر فنی چگونه کار می کنند، ولی با اینحال همه روزه میلیارد ها نفر از آن استفاده می کنند. ما به همین سطح از ساده سازی بلاکچین نیاز داریم تا NFT ها بتوانند دنیا را فتح کنند.
پروژه های برتر NFT
از آنجایی که حوزه NFT به طرزی خارق العاده در حال گسترش است، محصولات و پروژه های مبتنی بر NFT هم افزایش یافته اند. این پروژه ها از شبکه های بازی گرفته تا بازارهای NFT متنوع هستند. در ادامه 5 پروژه برتر حوزه NFT را آورده ایم.
- OpenSea: این برترین و بزرگترین بازار NFT ها و اقلام کلکسیونی است. آیتم های لیست شده در این بازار از ENS تا حیوانات خانگی مجازی و قطعه های زمین متنوع اند. نکته مهم این است که این بازار اجازه خرید با ارزهای مجازی مختلفی مثل اتریوم و DAI را نیز می دهد.
- Async.Art: بازار توکن غیر مثلی دیگری برای آثار هنری است که در کنار امکان خرید و فروش آثار، امکان خلق یک اثر هنری را هم به کاربران می دهد. این همه ماجرا نیست. این پلتفرم قابلیت های برنامه نویسی هم دارد تا کاربر بتواند به سادگی ظاهر و رفتار اثر هنری خود را تعریف کند. در واقع این بازار به خریداران امکان خرید بخش یا “لایه” هایی از یک اثر هنری را هم می دهد تا خود کاربر بتواند آن را شخصی سازی کند.
- CryptoKitties: با اینکه قبلا به این بازار پرداخته ایم، ولی هنوز ارزش ذکر شدن در این لیست را دارد، چرا که این پروژه NFT توانست توجه عموم را به سمت بازی های NFT جلب کند.
- Ethereum Name Service (ENS): این یک پروژه خدمات نام دامنه است که از اوایل 2017 راه اندازی شد. نام ها دامنه .ETH در واقع NFT هایی با استاندارد ERC-721 هستند که در بازارهای NFT مختلف هم قابل خرید و فروش می باشند.
- Decentraland:Decentraland یک پروژه NFT برتر است که روی دنیای مجازی توزیع شده تمرکز دارد. در این پلتفرم کاربران می توانند زمین مجازی بخرند. علاوه بر این، ساکنین این جهان پاسپورت هویتی دیجیتالی مخصوصی هم دارند!
NFT را از کجا می توان خرید؟
خریدن NFT ها از یک بازار NFT ممکن است. به عنوان مثال OpenSea، Rarible و Nifty Geteways برخی از معروف ترین بازارهای NFT است که در آپریل 2021 راه اندازی شد. اغلب بازارهای NFT در چارچوب مشابه حراج و با پذیرش اتریوم کار می کنند. بنابراین برای ورود به دنیای NFT در ابتدا باید مقداری اتریوم داشته باشید و خود را آماده کنید تا در حراجی های این بازارها شرکت کنید.
Nifty Gateway یک بازار NFT است که به دست دوقلوی Duncan و Griffin Cock Foster خلق شد و بعدها توسط Gemini خریداری شد. در بازار Nifty Gateway، کاربران علاقمند می توانند آثار هنری NFT را با توکن خریداری کنند.
OpenSea هم بازار NFT دیگری است که آثار هنری، اقلام کلکسیونی و آیتم های بازی دارد که همگی مبتنی بر بلاکچین هستند. کاربران همچنین می توانند NFT خود را در OpenSea نیز ثبت کنند.
SuperRare یک پلتفرم NFT اختصاصی است که اتریوم را نیز به عنوان یک روش پرداخت می پذیرد. هنرمندانی که می خواهند در SuperRare باشند، می توانند پروفایل خود را در این وبسایت ثبت کنند تا آثار خود را به نمایش در آورند.
برای خرید NFT ها می توانید به پلتفرم Rarible هم مراجعه کنید. در واقع کاربر هم می تواند NFT ها را بخرد و هم آن را صادر کند تا هر کسی بتواند آن را پورتال خود مشاهده کند.
البته به جز بازارهای بالا، خرید NFT از پلتفرم های دیگری هم امکان پذیر است. به عنوان مثال NBA TopShot هم بازار اختصاصی دیگری است که وبسایت خاص خودش را دارد و اقلام موجود در آن هم خاص هستند.
آیا ما آماده افزایش محبوبیت NFT ها هستیم؟
هنوز نه! سروصدا و هجمه های کنونی NFT به زودی از بین خواهد رفت. زیرا اغلب قیمت های آن تصنعی هستند. علاوه بر این، نگرانی هایی هم در رابطه با تقلبی بودن قیمت ها و معاملات وجود دارد. به عنوان مثال، یک گربه مجازی در وبسایت CryptoKitties به قیمت 600 اتر فروخته شد، در حالی که هیچ ویژگی نادری نداشت که این قیمت را توجیه کند.
ولی با وجود همه این نواقص، حتی اگر شما در حال حاضر علاقه ای به NFT نداشته باشید، هنوز نباید نسبت به آن بی توجهی کنید. زیرا اکوسیستم آن در حال تغییر است و درست مثل دیفای، NFT ها نیز می توانند موج عظیم بعدی دنیای کریپتو را رقم بزنند. در ضمن، فرصت های سرمایه گذاری خارق العاده ای در حوزه NFT وجود دارد که می توانید از آن ها بهره بگیرید.
با اینحال، شکوفایی اینگونه از توکن ها به این بستگی دارد که نسل بعدی جوانانی که وارد حوزه کریپتو می شوند، ارزشی برای آن قائل هستند یا خیر. چرا؟ زیرا با پایان این دهه، جوانان درآمد بسیار زیادی خواهند داشت. و اگر آن ها قبلا نسبت به NFT ها بدبین بوده اند، ممکن است دوباره برای سرمایه گذاری در آن ترغیب شوند. علاوه بر این، جوانان این روزها از جمع آوری اقلام فیزیکی مثل آثاری هنری به سمت جمع آوری دارایی های مجازی مثل بیت کوین روی آورده اند.
جمع بندی
این نکته حائز اهمیت است که حوزه NFT هنوز در ابتدای راه است. از این رو باید انتظار داشت که پلتفرم های جدیدی به پروژه های کنونی بازار اضافه شوند. به عنوان مثال همین حالا هم عبارت NFT به جز صنعت گیمینگ یا گربه های مجازی، به سمت نقاشی های مجازی، دیفای، عرضه بلیط، هویت دیجیتالی و دیگر موارد استفاده هم بکار می روند.
در واقع موارد استفاده این توکن های غیر مثلی فقط به سطح تصور و افکار جامعه فعال کریپتو و توسعه دهندگان موجود در آن بستگی دارد.
